• Bepaalde huid- en haarafwijkingen komen vaker voor bij mensen met DS, vooral vanaf de puberteit.

• Alopecia areata heeft een hogere prevalentie bij DS in vergelijk met de algemene populatie. Ook lijkt het zich vaker te ontwikkelen tot een alopecia totalis of alopecia universalis.

• Alopecia areata kan (ook in de algemene populatie) geassocieerd zijn met andere autoimmuunaandoeningen. Bij mensen met DS is de prevalentie van deze autoimmuunziekten groter dan in de algemene populatie.

• Een folliculair gebonden papulopustuleuze eruptie komt frequent voor bij mensen met DS, vanaf de tienerleeftijd tot en met de volwassenheid.

• Er is nog onvoldoende duidelijkheid over de diagnose van de papulopustuleuze eruptie bij mensen met DS.

• Uit de praktijk horen we dat kinderen en volwassenen met DS regelmatig last hebben van “rode wangen”. Er is nog onvoldoende literatuur over deze materie.

• De vesiculopustuleuze eruptie bij transiente myeloproliferatieve aandoening bij neonaten komt (hoewel zelden) vaker voor bij kinderen met DS.

• Uit de praktijk horen we dat nagelafwijkingen vaker voorkomen bij mensen met DS. Er zijn echter nog onvoldoende studies naar de prevalentie en de onderliggende diagnosen.

Bepaalde huidafwijkingen komen meer voor bij DS.^398-407 Tussen 1976 en 2007 zijn 5 prevalentiestudies uitgevoerd waarbij de studiepopulatie varieerde van 71 tot 203 personen.^{400,402,404,405,407} De prevalentiecijfers van de diverse diagnosen verschillen bij sommige diagnosen sterk. De aanvankelijk hoge prevalentie van constitutioneel eczeem wordt in de reviews van de laatste jaren in het geheel niet meer terug gevonden.^{401,402,404,405,407} Zeker tegen de achtergrond van de stijgende prevalentie van constitutioneel eczeem in de algemene populatie lijkt deze diagnose bij DS eerder minder vaak voor te komen. Recente studies geven ook aan dat er geen hogere incidentie is van bacteriële of mycologische infecties van de huid bij DS, zoals aanvankelijk gerapporteerd werd.⁴⁰¹

Gebaseerd op literatuuronderzoek kunnen we de huidafwijkingen bij mensen met DS verdelen in 3 groepen:

1. zeldzame huidafwijkingen die vaker voorkomen bij mensen met DS dan bij mensen zonder DS, zoals elastosis perforans serpiginosa, milia-like idiopathic calcinosis cutis, en vesiculopustuleuze eruptie bij transiente myeloproliferatieve aandoening bij neonaten met DS.^408-411 Deze aandoeningen zouden geclassificeerd kunnen worden als syndroomspecifiek. Begrip van de pathogenese van deze dermatosen ontbreekt nog grotendeels.

2. diagnosen die vaker of veel gesteld worden bij mensen met DS, zoals alopecia areata, vitiligo, seborrhoisch eczeem, en syringomen (zweetkliergezwellen), folliculitiden, keratosis pilaris, xerosis, cutis marmorata, cheilitis (ontsteking van het lipslijmvlies) en tongafwijkingen.^{398-407,412,413}

3. diagnosen waarvan men aannam dat ze vaker of veel gesteld werden bij mensen met DS, maar waarbij de prevalentiecijfers in de recentere literatuur een geheel ander beeld laat zien, zoals constitutioneel eczeem en onychomycosis. Een nadere analyse van de beschikbare prevalentiestudies laat zien dat definiëring van subpopulaties, bijvoorbeeld naar leeftijd en woonsituatie, een mogelijke verklaring kan bieden.

Alopecia areata

Alopecia areata(AA) is een haarprobleem dat in de algemene bevolking bij 0,1-1% van de personen voorkomt, doch bij 2,4-11% van personen met DS gerapporteerd is.^{398,400-402,404,405,412,414,415} AA wordt beschouwd als een auto-immuunziekte, welke – ook in de algemene populatie – al dan niet samen met andere autoimmuunaandoeningen kan voorkomen. Diverse publicaties maken melding van een associatie tussen AA en Hashimoto’s thyroiditis, autoimmuun adrenalitis, pernicieuze anemie, diabetes mellitus en coeliakie.^401,412,416 Ook een combinatie met autoimmuun hepatitis is gemeld.⁴¹⁷

Uit de literatuur komt niet duidelijk naar voren of er bij personen met DS vaker een bijzondere vorm van AA voorkomt, wel lijken er aanwijzingen te zijn dat de AA zich vaker tot een alopecia totalis of universalis ontwikkelt.^404,412 Bij 10-66% van de patienten met AA worden ook nagelafwijkingen gezien in één of meerdere nagels.^415,418 Er is tot op heden geen curatie van AA mogelijk. Bij de keuze van de behandeling moet een goede afweging worden gemaakt tussen enerzijds de winst die men op de ziekte hoopt te boeken en anderzijds de mogelijke bijwerkingen.^415,419,420 Vergeet niet dat de haargroei in de kale plekken zich doorgaans ook spontaan zal kunnen herstellen.

Over het effect van therapieën bij alopecia areata bij mensen met DS is weinig bekend. Er zijn naar het effect van therapieën geen klinische trials uitgevoerd bij mensen met DS, alleen case reports of series zijn beschreven.^416,421-425

Papulopustuleuze erupties

Folliculitis bij DS wordt in de verschillende prevalentiestudies gemeld in 10-26% van de onderzoekspopulaties, terwijl er in 2 prevalentiestudies geen melding over deze diagnose gedaan wordt.^{400-402,404,407} In 2 studies wordt acne gemeld in prevalenties van 9,8% en 12%.^400,404 In geen van de prevalentiestudies wordt melding gemaakt van hidradenitis. In de praktijk horen we vaak dat tieners met DS “steenpuisten” hebben op de billen, bovenbenen en/of de liezen. Ook op de behaarde hoofdhuid kunnen hardnekkige puisten voorkomen. Hier is echter geen literatuur over. Tot op heden is de literatuur onduidelijk over de exacte diagnose van de papulopustuleuze dermatose die bij mensen met DS tijdens en na de puberteit optreedt. Finn beschrijft in zijn populatie van 174 personen dat 46% van de mannen een hardnekkige folliculaire papuleuze dermatose presternaal en interscapulair heeft. Hij speculeerde dat er mogelijk sprake was van een folliculaire variant van seborrhoisch eczeem of van een atypische keratosis pilaris.⁴²⁶ Kavanaugh refereert aan voornoemd artikel en meent dat er sprake is van een pityrosporon folliculitis die in zijn eigen populatie van 42 personen met DS kortdurend goed reageert op antimycotische therapie.⁴²⁷

Voor een goede behandeling is eerst een goede diagnose nodig. Bij de beoordeling van deze huidafwijkingen kan men differentiaal diagnostisch denken aan pityrosporon folliculitits, bacteriële folliculitis, acneïforme erupties of atypische keratosis pilaris. De therapie bij deze diagnosen loopt nogal uiteen. Verwijzing naar een dermatoloog wordt geadviseerd.

Rode wangen

Een veel gesignaleerd huidprobleem bij kinderen met DS zijn “de rode wangen”. Dit verschijnsel is mogelijk de oorzaak geweest van een (onterechte?) hoge inschatting van de diagnose constitutioneel eczeem in oudere prevalentiestudies. Er zijn geen publicaties met betrekking tot de diagnostiek en behandeling van “de rode wangen”. Het klinische beeld is bij de verschillende kinderen met DS in de verschillende seizoenen anders.

Soms is er duidelijk sprake van een vasculaire component met een cutis marmorata als basis, soms is er sprake van xerosis, soms worden echter ook kleine erythemateuze papels en/of hyperkeratotische papeltjes gezien. Erythematosquameuze maculae worden in winterepisoden nogal gezien.

Ook bij ”rode wangen” geldt weer dat voor het instellen van een adequate therapie goede diagnostiek moet plaatsvinden. Tot de differentiaal diagnostische overwegingen behoren onder andere cutis marmorata, xerosis, seborrhoische dermatitis, constitutioneel eczeem en ulerythema ophryogenes. Als behandeling met simpele emollientia (bijv. unguentum leniens, paraffine/vaseline aa, vaseline 20% in lanettecreme) ontoereikend is, is verwijzing naar een dermatoloog zinvol.

Vesiculopustuleuze eruptie bij TMD in neonaten met DS

De vesiculopustuleuze eruptie bij transient myeloproliferative disorder (TMD) bij neonaten met DS wordt al bij of kort na de geboorte gezien.^409,428,429 Het betreft erytheem, vesikels en pusteltjes in het gelaat (vaak peri-orbitaal of rond de kaak) met caudaalwaartse en distaalwaartse uitbreiding naar de buik/romp en proximale extremiteiten. Mogelijk speelt een Koebnerfenomeen. Het betreft doorgaans niet-zieke kinderen. In het bloed leucocytose en veel blasten. Ook in een uitstrijk van de pustels (Giemsa kleuring) worden talrijke blasten gezien.⁴²⁹ De huidafwijkingen zijn in tweederde van de gevallen binnen een maand verdwenen. Een deel van de kinderen ontwikkelt later een acute leukemie (zie B.5 Hematologische afwijkingen).⁴²⁸

Vesiculopustuleuze afwijkingen bij neonaten in het algemeen heeft een uitgebreide differentiaal diagnose, met infectieuze en niet infectieuze oorzaken. Een uitstrijk van een pustel kan behulpzaam zijn bij het aantonen of uitsluiten van een aantal van deze diagnosen. Voor de detectie van blasten in de pusteluitstrijk bij de TMD dient men deze uitstrijk zo spoedig mogelijk te vervaardigen, aangezien het aantal blasten na 3 dagen reeds aanmerkelijk in aantal afnemen.⁴²⁹

Nagelafwijkingen

In de praktijk worden regelmatig nagelafwijkingen bij DS gezien. De nagelafwijkingen kunnen berusten op een onychomycose, maar kunnen ook voorkomen in het kader van een alopecia areata.^{400,403,407,415,418} Daarnaast zou men ook nog een vermoeden kunnen hebben op een nageldystrofie als gevolg van een genotypisch effect, aangezien naast nageldystrofie ook dentale vormafwijkingen voorkomen bij DS. Er zijn op dit moment geen studies beschikbaar betreffende de prevalentie van nagelafwijkingen bij DS noch omtrent exacte diagnosen op dit gebied.